dinsdag 2 april 2013

Spelend leren

Waarom spel in onderwijs?

Kinderen die spelen ontwikkelen motoriek, creativiteit, fantasie, denkvermogen, het samenleven met anderen, omgaan met frustraties, ruimtelijk inzicht en leren ze de eigen persoon ontdekken met vaardigheden en interesses. Spel is de meest natuurlijke vorm van leren.

Wat is spelend leren? 

Spel is een individuele of sociale lichamelijke én psychische activiteit die afwijkt van het gewone leven en vastigheid; deze activiteit wordt al dan niet uitgevoerd met materialen en wordt vormgegeven door de speler(s) die tijdens het spelen associëren tussen de verschillende mogelijkheden; er wordt tijdens het spelen plezier beleefd en hierdoor worden specifieke vaardigheden geleerd, hoewel dit niet het primaire doel is (Dielis, 2007).

Belang spel voor het kind

Spel is het beginpunt van alle interacties met anderen. Zo zorgt het spel al vroeg in de ontwikkeling voor sociale interacties tussen het kind en zijn/haar verzorger. Het kind laat bijvoorbeeld een voorwerp vallen, waarop de volwassene begint te lachen. Het kind zal daarna het voorwerp opnieuw laten vallen, omdat hij/zij dezelfde reactie bij de verzorger uit wil lokken. Hierbij vindt er wederzijdse imitatie plaats (Shaffer, 2005). Daarna is spel het beginpunt van interacties met anderen, voornamelijk leeftijdgenoten. Hierdoor kan het kind sociale vaardigheden oefenen, zoals het maken van afspraken en het samenwerken met een ander. Dit is ook belangrijk voor de emotionele ontwikkeling, omdat het kind leert om te gaan met mogelijke ruzies (Hellendoorn, 1990). Verder is spel voor kinderen een manier om te communiceren en om hun emoties te uiten (Axline, 1967). Bovendien zijn voor spel bepaalde cognitieve vaardigheden nodig. Zo is het belangrijk dat men in kan schatten wat de ander denkt (Hellendoorn, 1990). Het kind kan met verbeeldend spel het subject onderscheiden van het object (Piaget, 1962 als geciteerd in Quinn & Rubin, 1984). Met spelen krijgt het kind kennis van het eigen lichaam en de mogelijkheden hiervan. Ten slotte zorgt spel voor een uitgebreid zelfconcept (Singer, 1985 als geciteerd in van der Pol, 2005).

Spelend leren faciliteren  

Om spelend leren te kunnen laten plaatsvinden, moet er voldaan worden aan de volgende basisvoorwaarden (Hellendoorn, 1990; Rubin et al., 1983).

1. Het kind krijgt de ruimte en de gelegenheid om te spelen. Volwassenen kunnen deze basisvoorwaarden faciliteren. Het blijkt echter dat spel steeds minder de ruimte krijgt (Ginsburg et al., 2007). Mogelijk komt dit doordat de kennis van opvoeders over spel tekort schiet (Diekstra et al., 2008).
2. De omgeving heeft een speelse instelling. Er zijn bekende en/of aantrekkelijke leeftijdsgenoten aanwezig om mee te spelen. Er is spelmateriaal dat aansluit op het ontwikkelingsniveau van het kind.
3. Er is een duidelijke afspraak dat het kind mag doen wat het wil binnen helder geformuleerde grenzen. Er is sprake van een vriendelijke atmosfeer waarin het kind zich veilig voelt.
4. Het kind is niet ziek, vermoeid of hongerig.